Salam Iran!

Een jaar geleden ben ik naar Iran geweest en nu pas heb ik de rust gevonden om mijn verhaal op papier te zetten. Smoesjes, een drukke agenda, geen rust in mijn hoofd en nu.....eindelijk heb ik tijdens deze regenachtige zomerdagen besloten om weer terug te denken en herinneringen op te halen aan mijn bijzondere reis in september/oktober '15.

Bij dit reisverslag zou ik graag willen dat als je Spotify hebt, je de muziek van Hafez Nazeri opzoekt, naar zijn album Rumi Symphony Project: Untold gaat en begint met het afspelen van het derde liedje Existence - Life en het vierde nummer The Quest. Loop naar de bank, ga lekker onderuit zitten en lees!

Luisterend naar dit prachtige nummer beeld ik me onze busreizen door Iran in. Door voornamelijk de woestijn, uren rijdend over asfaltwegen met tegemoetkomende auto's met families erin. Vrouwen in zwarte gewaden met hun haren bedekt.
Op de achtergrond immens mooie bergketens, op de voorgrond vervallen boeren huisjes met een oude man die voor zich uit zit te staren...paar geiten rondlopend bij de struiken naast het huis...hete droge wind...zijn zoon die verderop de geiten door de bergketens leidt... Uren uit het raam van de bus starend naar Iran in al zijn onbekende schoonheid. Het geeft me nu nog steeds een gevoel van heimwee.

Hoe ik zo aan Iran als reisbestemming kwam was een hele spontane beslissing. Ik werkte een jaar geleden bij Kilroy, een reisbureau voor backpackers, naast de universiteit in Groningen. Na 2 jaar (na mijn jaar reizen in 2012) geprobeerd te hebben om zo min mogelijk aan reizen te denken om mijn slapende reiskriebels in mijn buik niet wakker te maken was het gedaan op mijn tweede werkdag (hahaha). Er kwam een vertegenwoordiger van Dragoman (reisorganisatie die met safaritrucks over de hele wereld erg bijzondere reizen aanbiedt) en ik hing de hele tijd, waarin hij zich en de organisatie voorstelde, aan zijn lippen. Ik moest de gidsen doorbladeren om een beeld te krijgen bij elke organisatie maar stiekem zat ik mezelf te verheerlijken en zag ik mezelf al lopen in Alaska of Bhutan. Na veel gewikt en gewogen te hebben koos ik uiteindelijk voor een groepsreis door Iran met G Adventures.
Waarom? Vanwege de nog zo onbekende bestemming, de beelden op tv die weinig positiefs over het land uitzenden, het avontuur, het onbekende, exotische en de drang om een ander soort wereld te ontdekken. Ik vind dat ik dat af en toe nodig heb om weer even met een frisse andere blik op mijn leven te kijken.

Het heeft me wat stress gekost om het visum in mijn paspoort te krijgen. Ik zat zelfs in de week voor vertrek naar andere reisbestemmingen te kijken waar ik heen zou kunnen gaan omdat ik dacht dat ik het visum niet op tijd zou krijgen. Maar uiteindelijk blijkt toch dat je het beste zelf naar de ambassade kunt gaan want in 1 middag in het mooie Den Haag met mijn lieve papa Pierre die gelukkig gezellig mee wou, was het 2 dagen voor vertrek uiteindelijk toch nog gefixed. Wat een stress!

Na 6 uur wachten op het Istanbul Ataturk Airport vloog ik door naar het Imam Khomeini Airport in Tehran. Deze man, Khomeini, zou ik die reis nog veel vaker op straat tegenkomen. Een blij hoofd is anders! Op reclameborden, ingelijst aan de muur van vele huizen, in het mozaiek op tegeltjes in de moskee, overal zie je zijn gezicht en dat terwijl hij al sinds 1989 onder de grond ligt. Ruhollah Musavi Khomeini was een Ayatollah. De hoogst geestelijke rang binnen het Sjiisme. En de grondwet werd door hem herschreven. Hij stond 10 jaar aan de macht en vormde het land om naar een streng religieus-fundamentalistische staat. Vandaar dat ik niet alleen in de stress zat vanwege het visum maar ook over wat ik in hemelsnaam aan moest. Want sinds 1997 moeten vrouwen zich aan de dresscode houden. Daarvoor was dat niet zo. Blousjes met lange mouwen en ruim vallend, tot in ieder geval over je kont, zonder al te aansluitend te zijn op mijn lichaam is niet iets wat ik standaard in de kast heb liggen.
Maar goed aan de andere kant maakt het het kledingprobleem wat je soms kan hebben een heel stuk makkelijker als je maar uit 3 setjes kunt kiezen. En je hoeft je haar ook niet te wassen aangezien je een hoofddoekje op moet. Hmmmmz....waarom zat ik in de stress...;) dit is toch een stuk relaxter??

Met een flink slaapgebrek kwam ik dus aan op de luchthaven. Daar nog een tijd voor de douane staan wachten en met 1 knipoog van de man achter het glas kon ik gelukkig snel doorlopen. Ik onderhandelde op mijn best met wat taximannetjes en ging met waarschijnlijk de meest foute mee. De hele rit bleef hij zeuren dat hij toch wat meer geld moest hebben. Die gehaaide taxichauffeurs ook....ik ga daar nooit aan wennen.

Ik was een dag later dan de rest van de groep in verband met het omboeken van mijn vlucht n.a.v. het te laat verkrijgen van mijn visum dus had de groep er al een dag op zitten in Teheran. Op het treinstation ipv het hotel zou ik hen ontmoeten om vervolgens gelijk door te gaan naar het plaatsje Yazd. Met Amin, de CEO zoals G Adventures zijn reisleiders noemt, had ik al contact gehad en afgesproken dat ik hen in de hal zou ontmoeten. Net op tijd kwam ik aan en stelde me voor aan Amin en de rest van de internationale groep die uit 14 mensen bestond.
De Ieren Brendan en Raymond en de Zuid-Afrikaanse Will zagen mij gelijk als hun bondgenoot voor in de trein en de 6 uur in de trein ging als een razende voorbij. Elkaars informatie over beroep, woonplaats ed uitgewisseld en daarna ging het al snel over reizen. Want Iran is niet de eerste keuze voor iemand die nog weinig gereisd heeft.
Dit, als het echt niet anders kon, afgewisseld met een wandelingetje op weg naar de wc, zo'n lekker gat waar je boven moet hangen en waarbij je met je schoenen in de verkeerd gemikte straal van de voorganger zit.
Waarbij ik langs tientallen vrouwen in zwarte chadors met hun koters en mannen liep. Die zwarte gewaden maken die vrouwen allemaal zo streng dacht ik maar tijdens mijn reis zou dat beeld al snel veranderen.

Uiteindelijk was het zondag rond half 1 's nachts dat ik eindelijk mijn bedje in kon duiken na een nacht doorgehaald te hebben. Helaas was die Judith te moe om de tijd te veranderen op haar telefoon maar zette ik wel mijn wekker om half 7 's ochtends....Om 07:40 had ik een moment dat ik even mijn ogen open deed en zag Mary, mijn kamergenote, al helemaal in de kleren. Huh? Hoe laat is het? zei ik, "OVer 20 minuutjes moeten we klaarstaan voor de bus...ik dacht dat je misschien zo iemand zou zijn die in 20 minuutjes alles kon doen", zei Mary...(ik: douchen, make-uppen en ontbijten in 20 min.?? NO WAY)....oh mijn god...en aangezien mijn laatste douchesessie vrijdagavond was geweest vond ik het wel weer tijd maar helaas kleren aan, hoofddoek om en Mary voorzag mij van een schaal met dadels, Iraans brood, komkommer, tomaten ed. om zo een beetje sorry te zeggen. Mary Berghaus uit de USA, hoe ontzettend toevallig met zo'n weinig voorkomende achternaam, zou die 2 weken mijn kamergenote en beste maatje uit de groep zijn.

In Yazd keek ik mijn ogen uit naar dit dorpje opgetrokken uit de woestijn. Alle gebouwen in dezelfde zandkleur met af en toe een prachtig aquablauwe betegelde koepel van een moskee die erbovenuit torende. Yazd is een van de oudste steden van Iran en een centrum van Zoroastrisme. Staand op een van de daken zagen we het hele stadje wat
alleen maar bestaat uit laagbouw met de vrijdagmoskee (Jameh Mosque, vrijdag is de heilige dag voor de moslims), de smalle straatjes en de vele traditionele huizen met de badgir windtorens (wordt gebruikt om natuurlijke ventilatie toe te passen in gebouwen). Buiten de stad zagen we de voor Zorastrians belangrijke vuurtempel en de Towers of Silence. Mensen van het Zoroastrianisme brachten hun doden naar deze torens om de doden hun laatste rustplaats te geven. Door de lichamen bloot te stellen aan decelementen en aan de gieren werd het lichaam gezuiverd. Veertig jaar geleden werd die traditie stopgezet uit hygienisch oogpunt omdat de stad steeds groter werd en zo dus ook steeds dichterbij de torens kwam te staan.

Vanuit Yazd reden we naar Kerman. Tijdens deze busritten mochten we onze hoofddoek afdoen. Meestal met een lollige opmerking van Amin: "You now have permission of the supreme leader to take your headscarves off ;)". We hadden uiteraard wat ingeplande stops zoals de Shah Nematollah Vali Shrine, de prachtige Shazdeh gardens, de oude Rayen citadel (Arg-e Rayen), een kasteel gebouwd van adobe (leemsteen) en de prachtige Zein-o-Din Caravanserai waar we een theetje dronken met heel veel smakelijke Iraanse zoetigheden.

- Karavanserai, in goed Nederlands herberg of pleisterplaats, is een overnachtingsplek voor karavanen die in Centraal-Azië, Anatolië, het Midden- Oosten, Noord-Afrika en op de Balkan voorkomt, bijvoorbeeld langs de zijderoute. De functie van een karavanserai is een veilige
overnachtingsplek te bieden voor reizende handelaren, hun waren en hun dieren. Karavanserais lagen telkens 30 tot 40 km van elkaar, wat ongeveer overeenkwam met de afstand die een karavaan per dag kon afleggen.-

Maar ook gebeurden er vele spontane dingen. Rijdend naar Kerman zoekend naar een plek om te lunchen kregen we een goed beeld van de
ongelofelijke gastvrijheid van de Iraniers. Een stukje uit Mary haar blog:

"The mosque in Anar was not on our itinerary - in fact, the whole town of Anar (which means pomegranate in Farsi - my favorite juice!) was not on our itinerary. We were driving from Yazd to Kerman, and the bus pulled over at a rest area outside of town for a bathroom break and a picnic lunch. As we all filed off the bus, a man on a motorcycle pulled up behind us and had a spirited exchange with the guide and bus driver - had we done something wrong? Nope - this nice gentleman was concerned that this rest area was not giving us the best impression of his town. He wanted to show us a nicer place to have our picnic. The bus followed his motorcycle into town and he led us to the mosque, where we found a shady nook in the courtyard and laid out a delicious meal of fresh tomatoes and cucumbers, crumbly feta, olives, bread, cherry juice and tea. After we finished, the man returned and took us for a tour inside the mosque, which was covered in mirrors! A beautiful surprise stop, thanks to a kind stranger."

Kerman was een oude handelsstad op de weg van de zijderoute. De mensen daar zijn een mix van Perzen en Baluchis. Baluchis zijn van oudsher een nomadenvolk die zich qua uiterlijk maar ook qua kleding onderscheiden. De bazaar was de uitgelezen kans om hier ongegeneerd naar te kijken. De Bazar-e Sartasari (End-to-End bazaar) strekt zich uit over 1200 m en is een van de oudste handelscentra in Iran. Het Ganjali bathouse was een zeer interessante plek waarna we de middag als enthousiaste losgelaten honden vrij tussen alle kraampjes en mensen mochten snuffelen!

De volgende dag hadden we een 6 uur durende busreis op het programma staan naar Shiraz 'de stad van rozen en nachtegalen' die
bekend staat als de stad van de dichters, literatuur, wijn en bloemen. In Shiraz bezochten we de tombe van de dichters Hafez en Saadi. Van Iraniers wordt wel gezegd dat ze altijd twee zaken in huis hebben: een koran en een boek met poezie van Hafez. Iraniers kennen echt allemaal een gedicht van Hafez uit hun hoofd. Hafez wordt beschouwd als een van de grootste dichters ter wereld en deze plek is daarom ook een bedevaartsoord. Verder bezochten we de Karim Khan Citadel, de Vakil- de Regents- en de Nasir al Molk-moskee oftewel de Pink Mosque bekend om zijn ramen met gekleurd glas waarbij het licht dat er doorheen schijnt ontzettend mooie reflecties geeft op de vloer van de moskee. Ook de Khan Madrasa, Koran Gate en de Bagh-e Eram gardens hebben wij uitgebreid gefotografeerd.

Op 60 kilometer van de stad Shiraz bevindt zich de oude opgegraven stad Persepolis. Persepolis was een hoofdstad uit 515 v. Chr. Darius begon aan de bouw maar de stad werd in brand gestoken door Alexander the Great en kwam nooit af. (Onze gids zei: "hier noemen we hem alleen Alexander. We vinden hem niet zo great", hahaha.) Historici en archeologen neigen naar de opvatting dat Persepolis alleen voor ceremonies werd gebruikt. Een erg interessante archeologische opgraving waarbij je als je je fantasie gebruikt een klein beetje kan inbeelden wat een ontzettende pracht en praal de stad moet zijn geweest.

Daar vlakbij bezochten we o.a. ook mijn favoriet: Naqsh-e Rustam, dat ook wel de 'necropolis' (betekent "stad van de doden") van Persepolis wordt genoemd. Daarmee werd zo'n 3000 jaar geleden door de Achaemeniden begonnen met het uithouwen van een aantal koningsgraven in de 65 meter hoge rotswanden. De begraafplaats van koning Darius en zijn familie en de daarop volgende koningen. Het vijfde graf, dat nooit is afgemaakt, is mogelijk het graf van de laatste koning van de Achaemeniden, Darius III (336-330 v Chr.). Bij de vernietiging van Persepolis door het leger van Alexander de Grote in 330 v.Chr., zijn ook de rotsgraven geplunderd.

Op bijna het einde van onze indrukwekkende rondreis gingen we naar Isfahan een fascinerende stad met de Meidan Naqsh-e Jahanm - Imam Square. Het is na het Plein van de Hemelse Vrede in Beijing het grootste plein ter wereld. Aan het plein liggen enkele prachtige gebouwen zoals de Koningsmoskee, de Sheikh Lotfallah Mosque en het Ali Qapu paleis, de omringende bazaars en smalle straatjes zijn gevuld met ontelbaar veel winkeltjes. Het plein was oorspronkelijk gebouwd als een koninklijke polo veld waar de koninklijke familie vanaf het balkon van hun paleis de wedstrijden kon volgen. Het was ook de ontmoetingsplek voor verhalenvertellers, entertainers en karavanen die over de Zijderoute reisden. Hier waren we zeker wel een hele dag zoet mee. Ook misschien vanwege onderstaand stukje uit Mary haar blog:

"One of the tricks of salesmen in the bazaars is to ask where you are from - they draw you into conversation, and then say "come, my friend's shop is just over here, come take a look". Now, I normally avoid these conversations because I am cynical and cold-hearted and don't like talking to strangers - especially ones who want to sell me things.
My friend Judith, on the other hand, is the sweetest and most open soul, and will talk to absolutely anyone. And so as we walked through the Isfahan bazaar one afternoon, we stopped every few feet for her to chat with someone new. I would usually walk ahead impatiently, willing her to move along, but once I got distracted by a guy who asked me
if I was from Spain ("si, si!" I said... "you're not from Spain," he replies - my accent is clearly not lispy enough to be Spanish. I was able to convince him that I'm from Honduras, though.) Meanwhile, Judith has befriended a young guy who speaks excellent English. He invites us to visit his jewelry store, and she agrees so I follow her inside. We look at a
few pieces and he flirts with her a bit before we decide to go. As we are about to leave, he invites us to have tea with him and his shop mate. You don't have to buy anything, he says - we just want to enjoy your company. Reluctantly (why am I always so reluctant?), I agree - mostly because I love tea. They produce tea and these flat, round sugary discs from behind the counter. While we sip our tea, we wind up having a really fantastic and honest conversation about their views on the political situation in Iran and their hopes for the future. Our new friends even teach us how to say a few words in Farsi - "I am beautiful, you are beautiful, it is beautiful" (khoshgelam, khoshgeli, khoshgele)".

Dit soort ontmoetingen vind ik geweldig!

Op onze vrije dag (de eerste en gelijk ook de laatste van onze reis haha) gingen we 's ochtends toch nog even met Amin mee die de geinteresseerden graag nog de oude en de nieuwe (wauw....) vrijdag moskee wilde laten zien. Natuurlijk gingen we mee! Daarna stopte de bus bij het plein omdat ik en Mary daar graag nog wilden rondneuzen en de rest van de groep ging naar het hotel. Wie stapte er nog meer uit de bus? Amin! Amin vroeg aan ons of wij het ok vonden als hij gezellig met ons mee zou gaan. Ja tuurlijk vinden wij dat ok! Dus die hele verdere dag zijn we samen opgetrokken. Hij liet ons zijn favoriete theedrinkplekje zien
waar we een vriend van hem, een andere gids, ontmoetten en die zich bij ons aansloot. Met zijn vieren hebben we aan het plein gezeten in het gras en gepraat en het leven op het plein geobserveerd. Toen Amin ons naar een ander leuk plekje wilde brengen (een supermooie binnentuin van een luxe hotel) om ook een theetje te drinken viel me een student op die de moskee met potlood aan het natekenen was. Toen ik zei dat ik zijn tekening zo mooi vond stond hij op, signeerde het papier en gaf zijn tekening aan mij. Hij stond erop dat ik dat aan mocht nemen van hem. Het was zijn cadeau aan mij. Wauw. Amin lichtte iets later toe dat dat een gebruik is in Iran. Jemig...niet mijn bedoeling maar wat een lief gebaar! Een van de hoogtepunten voor mij in Isfahan was ook de Si-o-se Pol, de 33 bogen brug, wat wordt gebruikt als samenkomstplek voor de mannen. Gezeten onderaan de bogen van de brug maken ze gebruik van de akoestiek en geven ze zang- en voordrachtsimprovisaties. Een van de mannen wenkte me en gebaarde dat ik tussen hen in moest gaan zitten. Ze vroegen me waar ik vandaan kwam en wat ik deed toen ineens een jongeman achter ons ging staan en voluit een prachtig Iraans liedje ging zingen. Daarna ging hij weer zitten en nam een andere man het over. Zo gaaf! Ik heb daar een tijdje alleen maar zitten te genieten. Na de brug gingen we de Armeense wijk in waar Armin ons nog een leuk barretje wilde laten zien waar we....thee hebben gedronken ;).

Vanuit Isfahan reden we naar Abyaneh. Een mooi pittoresk bergdorpje waar het leven geleefd wordt zoals men dat jaren geleden deed. De jeugd is ondertussen allemaal vertrokken naar de grote stad. De roodlemen huizen liggen prachtig verscholen aan de voet van de Karkas berg. De kleurrijke 300 inwoners tellende bevolking leeft een traditioneel bestaan. Een ezel als vervoersmiddel, een vuur maken voor het eten en het dragen van hun oorspronkelijke kledingdracht is dus de normaalste zaak van de wereld. In de steegjes tussen de lemen huisjes was het heerlijk bijkomen van de drukte in de steden. Na het eten zijn we met Amin nog op een nachtelijke tour geweest door het verlaten dorp en 's nachts hebben we extra lekker liggen slapen in ons kamertje met fantastisch uitzicht op de bergen.

Op het laatste stukje bezochten we Kashan, een stad bekend om zijn prachtige tuinen (Fin gardens) waar een vrouw spontaan naar mij toekwam, me in mijn wang kneep en haar vingers vervolgens kuste. En we bezochten Qom, een van Irans meest religieuze en conservatieve steden en de heiligste stad voor sjiitische moslims. Qom is alleen vanuit politiek-religieus oogpunt interessant. Deze stad van de Mullahs herbergt vele Islamitische leerscholen en moskeeen. Qom was ook de plek waar Ayatollah Khomeini jarenlang woonde, studeerde en islamitisch onderwijs gaf. Een bezoek aan het shi-itische mausoleum van Fatima, de zus van de achtste Imam Reza, in onze chadors die bij de ingang aan ons werden uitgeleend was bijzonder. Helaas mochten we de gebouwen niet in als niet-moslim zijnde maar de buitenkant en de sfeer was al indrukwekkend.

De laatste volle dag in Teheran, wat ik immers nog niet gezien had was een volgepland dag met het bezoek aan de grote bazaar verspreid over verschillende zij-ingangetjes over een lengte van maar liefst 10 km....echt 10 km?! Ja...bizar he?! Waar we bijna gek werden van de
mierenhoop van mensen waarin Mary en ik ons bevonden, het Nationaal Museum met historische en archeologische bezienswaardigheden, het Golestan paleis en de US Embassy met de verschillende anti-Amerika muurtekeningen die zich om het gebouw bevinden. De laatste avond bracht ik door met Amin en Mary. Amin had ons naar een van zijn speciale plekjes meegenomen. Een erg mooi restaurant waar we de lichtjes van de stad voor ons uit zagen. Een beter afscheid had ik me niet kunnen wensen.

De dag van ons afscheid, ik en Mary vlogen samen op dezelfde tijd naar Istanbul (hoe gezellig!), voelde erg bedrukt aan. Ik had veel moeite met het afscheid van dit mooie land, ontzettend lieve gastvrije mensen en de avonturen die we hadden meegemaakt. We liepen naar de taxi en kregen een laatste dikke knuffel van onze geweldige reisleider en vriend Amin en mijn andere maatje Brendan uit Galway in Ierland wilde er ook zijn om ons uit te zwaaien. Ik kreeg nog een onverwachts cadeautje van hem mee ook nog die ik op een later moment pas mocht openmaken. Pfff wat moest ik huilen in de taxi. Dit land had me meer gedaan dan ik dacht. Op de luchthaven werd het er niet beter op nadat ik Brendan zijn cadeautje openmaakte. Een ontzettend lief kaartje en een prachtig klein doosje met een afbeelding van een karavanserai.

"Judith, you are a beautiful person in every sense of the word. It has been a pleasure and a privilege to share this wonder-full journey with you. I will always treasure the memory of the special places we shared. For me, the caravanserai has always symbolised safe and exotic travel.
I placed that wish for you, in this little box. Bon Voyage, Brendan".


"Work of sight is done.
Now do heartwork
On the pictures within you".
—Rainer Maria Rilke



Iran, je hebt me echt verrast! Serendipity....:)

Liefs, Judith



Mary's blog:
http://www.maryinbetween.com/